چرا باید ماسک بزنیم؟

دانسته‌های دنیا و علم پزشکی از بیماری کرونا بسیار اندک است و روند اطلاعات در خصوص این بیماری در حال افزایش است که یکی از آن‌ها استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی در وسایل نقلیه و اماکن عمومی در مسیر حفظ سلامت خود و دیگران است.

رمضان میرزایی عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این خصوص گفت: ویروس کرونا یک موجود زنده نیست، فقط یک مولکول پروتئینی پوشیده شده توسط یک لایه محافظ از چربی است و زمانی که ویروس از طریق چشم، بینی و دهان وارد ریه می‌شود سلول‌ها را وادار به تکثیر خود می‌کند و از آنجایی که ویروس یک موجود زنده نیست و چیزی نیست جز یک مولکول پروتئین، بنابراین کشته نمی‌شود و فقط باید به اجزای خودش تجزیه شود.

او با بیان اینکه مدت زمان تجزیه شدن ویروس بستگی به دما، رطوبت و جنس موادی که ویروس روی آن قرار گرفته است دارد، افزود: ویروس خیلی ضعیف و شکننده است، تنها چیزی که از آن محافظت می‌کند یک لایه نازک چربی است به همین خاطر هر صابون یا شوینده‌‎ای بهترین راه چاره است، چون کف چربی را حل می‌کند؛ بنابراین باید هنگام شست‌وشوی هرچیزی آنقدر را بسابانیم تا کف زیادی به‌وجود بیاید؛ همچنین الکل هم لایه چربی ویروس را از بین می‌برد و ترکیبات کلره لایه پروتئینی ویروس را تجزیه می‌کند، ضمن اینکه گرما چربی را ذوب می‌کند و لذا اگر دست‌ها با صابون و آب گرم شسته شود بهتر است.

عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه ویروس کرونا و سایر عوامل بیماری‌زا از راه‌های چشم، بینی و دهان در صورت تماس با دست آلوده یا استنشاق هوای آلوده و خوردن وآشامیدن مواد غذایی و آشامیدنی آلوده می‌تواند باعث بیماری فرد سالم شود، ادامه داد: یک فرد بالغ در شرایط معمولی در طول شبانه‌روز حدود ۲ لیتر آب، ۲.۵ تا ۳ کیلو غذا و بین ۱۵ تا ۲۳ کیلو هوا مصرف می‌کند، با جوشاندن یا ضدعفونی آب و پختن غذا آلودگی‌ها از بین می‌رود، برای هوای آلوده هم راه‌های مختلفی پیشنهاد می‌شود.

میرزایی بیان کرد: قطرات بسیار ریز حاصل از عطسه، سرفه و یا صحبت کردن افراد با هم (بدون رعایت فاصله ایمن)، باعث معلق شدن طولانی مدت این قطرات در هوای فضا‌های بسته می‌شود، ضمن اینکه ممکن است پس از تبخیر شدن آنها، باقی مانده‌های خشک شده حاوی عوامل بیماری زا را هم به صورت معلق در هوای محیط و یا به صورت ته نشین شده بر روی سطوح برجا بگذارند؛ بنابراین عوامل بیماری زای موجود در این قطرات ممکن است به واسطه فرآیند‌های تبخیر و حذف آب و رطوبت از آن‌ها آسیب جدی نبینند و در صورت تنفس شدن و راه‌یابی به سیستم تنفسی یک فرد بیماری‌زایی کنند.

انتشار بیش از ۳۰ هزار ذره در فضا با هر سرفه 

او تصریح کرد: انسان در حین مکالمه بیش از ۱۰ هزار ذره آلوده به نام قطره (با قطر بیش از ۵ هزارم میلیمتر) و ریز قطره (کمتر از ۵ هزارم میلیمتر)، با یک سرفه تا ۳۰ هزار و عطسه تا ۴۰ هزار ذره (Droplet) پخش محیط اطراف خود می‌کند که در حالت عطسه پس از ۲۴ ثانیه تعداد زیادی از آن‌ها تا حدود ۸ متر می‌رسد.

عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: یک سرفه معادل ۵ دقیقه مکالمه بوده و در حین مکالمه و تنفس معمولی نیز هزاران ذره هسته‌ای و هزاران ویروس در روی هرذره توسط فرد بیمار پخش محیط می‌شود، ضمن اینکه در حین مکالمه اگر فرد بلند حرف بزند بیش از دو برابر مکالمه معمولی و اگر فریاد بزند به اندازه سرفه و بیشتر ذرات آلوده پخش محیط اطراف خود می‌کند؛ ذرات ۱۰۰ میکرومتر (با قطر یک دهم میلیمتر) بعد از ۱۰ ثانیه ۱۰ میکرو متر (با قطر یک صدم میلیمتر) بعد از ۱۷ دقیقه ته نشین می‌شود، اما ذرات ۳-۱ میکرومتر (قطر یک هزارم تا ۳ هزارمیلی متر) ساعت‌ها در فضا پراکنده می‌ماند.

میرزایی با اشاره به اینکه در حین مکالمه معمولی به‌طور دائم در محدوده تنفسی افراد از این ذرات بسیار ریز پراکنده شده و در صورتی که دو فرد در نزدیکی هم باشند به‌طور دائم ذرات بسیار ریز ناشی از مکالمه و حتی تنفس هم را استنشاق می‌کنند، اظهار کرد: برخی تحقیقات نشان داده که ۱-۱۰۰ باکتری و ویروس (ارگانیسم) می‌تواند سبب بیماری شود، اگر در یک محیط بسته مثل فضای یک اتاق که تهویه ندارد، اتوبوسی که پنجره‌هایش بسته است، ماشین سواری که با فضای کوچکی که دارد در صورتی که شیشه‌هایش بسته باشد در مدت زمان بسیارکوتاهی در صورت حضور یک مبتلای بدون علامت پر از ذرات بسیار ریز بیماری‌زا می‌شود که مدت‌ها در فضای اطراف محدوده تنفسی ما پراکنده باقی می‌ماند و در چنین فضا‌هایی در صورتی که فاصله محدوده تنفسی افراد از هم ۵۰ سانتیمتر باشد در مدت ۱۵ ثانیه و در صورتیکه ۱۱۰ سانتیمتر باشد در مدت ۲۴ ثانیه ذرات بسیار ریز هوای بازدمی فرد بیمار به منطقه تنفسی فرد سالم خواهد رسید.

او افزود: برای محیط‌های بسته و محدود می‌توان با ضدعفونی هوا از طریق اشعه ماورای بنفش، یون منفی و اوزون، ذرات ویروس را تجزیه نمود، اما از این عوامل باید به‌طور غیرمستقیم استفاده شود تا باعث آسیب به پوست و ریه و چشم انسان نشود، اما با توجه به هزینه‌زابودن و محدودیت‌هایش کمتر مورد استقبال قرار گرفته است و لذا راه در دسترس همه و ساده‌تر شستشوی دست‌ها، رعایت بهداشت فردی، تماس نداشتن دست با چشم، بینی و دهان، ضدعفونی دست با مواد الکلی برای ذرات بیماری‌زای سنگینی که روی سطوح نشسته است و برای ممانعت از ورود بیش از ۲۰ کیلو هوای آلوده در شبانه‌روز استفاده از ماسک ضرورت پیدا می‌کند تا اگر بیمار هستیم، هوای استنشاقی دیگران را آلوده نکنیم و هوای آلوده شده توسط افراد بی‌مبالات را وارد ریه‌های خود کنیم.

عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تأکید بر اینکه هوای سالم حق همه است و نباید با خطای عمد یا غیرعمد خود مانع بهره مندی دیگران از هوای پاک شویم، ادامه داد: آلوده کردن هوا با عدم استفاده از ماسک به معنای خوراندن سم به خواهر، برادر، فرزندان و پدر و مادر خودمان می‌باشد و بالعکس؛ براساس آخرین آمار‌ها بیش از ۴۰ درصد افراد ناقل هیچ علامتی از ابتلا به کرونا ندارند، پس چگونه می‌توانیم مطمئن باشیم که آلوده به ویروس کرونا نیستیم؟ اگر بین دو نفر یکی سالم و یکی مبتلای بدون علامت باشند حتی اگر فرد سالم ماسک هم زده باشد در صورتیکه فرد ناقل ماسک نداشته باشد و حتی اگر فاصله را هم رعایت نمایند ۷۰ درصد احتمال بیمار شدن فرد سالم وجود دارد، اما اگر هر دو از ماسک استفاده نمایند احتمال ابتلا حدود یک تا دو درصد است.

میرزایی بیان کرد: برای احترام به هم و برای این که به عزیزا نمان سم تزریق نکنیم و ناخودآگاه باعث رنج و ناراحتی و مرگ آن‌ها نشویم همه با هم از ماسک استفاده نماییم و فاصله اجتماعی را در جا‌های ممکن رعایت نماییم؛ در داخل اتوبوس، آسانسور و فضا‌های مشابه مقابل هم نایستیم و نزدیک هم صحبت نکنیم و صدایمان را تا حد ممکن بلند نکنیم.

او تصریح کرد: در داخل وسایل نقلیه‌ای که بیش از یک نفر هستیم علاوه بر استفاده از ماسک، شیشه‌ها را پایین بدهیم، پنجره‌ها را باز نماییم، از هم با فاصله بایستیم، در موقع صحبت کردن از هم فاصله بگیریم. ایجاد گردوغبار ننماییم، موقع جمع کردن ملحفه و جارو کردن در و پنجره‌ها را باز کنیم و از باد برای تمیز کاری استفاده نکنیم.

عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: در طول روز‌های گرم و معتدل در و پنجره را باز نگهداریم و در روز‌های سرد هم حداقل هر یک ساعت چند دقیقه در و پنجره یا حداقل دو پنجره مقابل هم را باز نماییم، تهویه مناسب می‌تواند راهکار مفیدی برای کنترل انتقال عوامل عفونی از یک فرد مبتلا به سایر افراد حاضر در یک فضای بسته مشترک باشد، این امر می‌تواند با حذف آئروسل‌های حاوی عوامل بیماری‌زا مثل ویروس‌ها توسط فیلتراسیون هوا (و یا رقیق کردن غلظت این آئروسل‌ها با خارج کردن آن‌ها از محیط و جایگزین کردن هوای تمیز، انجام شود.

میرزایی اظهار کرد: دید و بازدید‌ها را با حداقل افراد انجام دهیم، ما نمی‌توانیم به دیدن عزیزانمان نرویم، اما می‌توانیم برای دیدن هم تجمع‌ها را کم کنیم، پدر و مادر‌ها حتماً نیاز به دیدن فرزندان دارند و نمی‌توانیم صله رحم را قطع کنیم، اما ما اگر عزیزانمان را دوست داریم، می‌توانیم برنامه داشته باشیم تا همه در یک زمان در یک منزل جمع نشویم. در صورت هرگونه علامتی خود را از نزدیکان و افراد جامعه دور نگهداریم.